Doodmoe word ik ervan en doodziek tegelijk. Van die mensen die elke nuance missen in welke discussie dan ook. Die groepen mensen die elkaar onderling maar bevestigen in hun eigen bubbel en de ‘anderen’ verketteren. Of het nu over de landbouwhervorming gaat, de coronamaatregelen of het slavernijverleden van Nederland. Ik heb er geen zin meer in. Inclusie of exclusie, ik heb mijn conclusie getrokken. Ik doe niet meer mee! Ze polariseren maar raak, de ‘goeden’ van links en rechts.

 

Voor de meesten van ons is het voor hun geestelijke gezondheid beter om in grijstinten te denken. Zwart-wit denken vraagt voor de meesten van ons een ondraaglijke verantwoordelijkheid. Sommigen worden door de omstandigheden helaas gedwongen.

 

Naïef

Dat wil niet zeggen dat ik blind ben voor bijvoorbeeld slavernij. In mijn naïviteit dacht ik op de middelbare school, en nog ver daarna, dat slavernij niet meer bestond en iets uit de geschiedenisboekjes was. De oude Grieken en Romeinen, de horigen in de Middeleeuwen en in het feodale Rusland. Uiteraard werd ik al onderwezen over onze eigen geschiedenis met mondiale slavenhandel van de 17e eeuw tot bijna de twintigste eeuw. Ik heb echter niet het goede geschiedenisonderricht gehad begrijp ik nu. De zinloze discussies, oorverdovende scheldpartijen en publieke veroordelingen op de (sociale) media zullen ongetwijfeld uitmonden in het herschrijven van de geschiedenis. Ik koop over twintig jaar wel een nieuw geschiedenisboek. Als de versie me bevalt zal het in mijn boekenkast prijken, zo niet dan verdwijnt het boek ergens achter in een hoek op de zolder.

Moderne slavernij

De jaren van naïviteit liggen alweer vele jaren achter me. Natuurlijk was er oorlog, armoede en ander sociaal onrecht, maar dat noemde ik geen slavernij. Misschien ten onrechte. Ik schrok daarom van artikelen die ik las de afgelopen jaren over kinderarbeid en vrouwenhandel. Moderne slavernij dus. Maar ook Noord-Koreaanse levens worden ingezet voor het hogere doel van Kim Jung Un in het land zelf en als exportproduct gaan mensenlevens naar het buitenland. Goedkope arbeid om het BNP van de heilstaat een beetje te stutten. Wat te denken van de Oeigoeren in China of de massale uitbuiting van arme buitenlandse arbeiders in Qatar. Ze werken onder zware omstandigheden, deels on(der)betaald en zeker zonder bewegingsvrijheid en met een reëel risico om te sterven tijdens het werk. Wat zullen we genieten met onze Oranje-leeuwen volgend jaar in Qatar!

De rauwe werkelijkheid

En toen kwam de moderne slavernij direct in mijn werksituatie kwam binnenvallen. We schrijven 17 juli 2020 aan de rafelranden van de werkweek. Het is bijna weekend en de gedachten waren al bij de komende vrije dagen. Nog even met een collega kijken naar de stapel adviesrapporten*. De collega ziet dat er in detentie een Spaans sprekende man zit. ,, Leuk, dan kan ik mijn Spaans een beetje ophalen.” Deze Mexicaanse man zat vast voor opium gerelateerde delicten. De fantasie over Escobar-achtige taferelen zat al in onze hoofden. Dat veranderde snel toen mijn collega het proces-verbaal las. Inderdaad Escobar-achtige toestanden, maar dan wel de scenes met de meeste emotionele impact. De man, hij verbouwt citrusvruchten en handelt in jonge stiertjes, heeft vijf kinderen en een echtgenote. Ogenschijnlijk een gewoon Mexicaans gezin, woonachtig in een gebied waar drugskartels het voor het zeggen hebben. Jonge mannen worden daar geronseld en gedwongen te vechten voor het leidende kartel. De man zegt: ,,Laat mijn zoon met rust, ik zal zijn plaats innemen.” De man wordt gedwongen naar Nederland te gaan om in een drugslaboratorium te werken. De gezinsleden zijn het onderpand voor volgzaam gedrag. Als het laboratorium wordt ontmanteld is hij primair verantwoordelijk, zo krijgt hij te horen. Zijn vrouw mag het dorp niet uit op straffe van mishandeling of erger. Bellen vanuit de gevangenis is moeilijk, want de kans dat er wordt meegeluisterd is groot, verzekert de man. Hij is zeer achterdochtig, wie kan hij vertrouwen? De Nederlandse politie, de Nederlandse rechtsstaat, zijn advocaat of misschien de reclassering? De angst voor represailles zit er goed in begrijp ik van mijn collega. Hij heeft immers vaak genoeg gezien waartoe de kartels in staat zijn in het dagelijkse leven. Hij heeft Netflix daarvoor niet nodig gehad.

We heffen het glas, deden een plas en alles bleef zoals het was.

Het gesprek met de reclassering heeft inmiddels plaatsgevonden. Wat kan mijn collega? Wat kunnen wij vanuit onze positie als reclasseringswerkers? Niets is mijn voorlopige conclusie. Uiteraard zullen wij het verhaal van de Mexicaanse man op papier zetten voor de rechtbank. Maar wie kijkt en luistert mee? Ik kan een column schrijven over moderne slavernij. Ik ben mij zeer bewust dat dit wel een zeer beperkte bijdrage is voor het leed van deze man. Maar ik ben wel ‘woke’ voor het bestaan van dit leed, de impact voor zijn gezin en de wetenschap dat er vele Mexicaanse slaven zijn zoals onze client. Gelukkig gebruik ik geen drugs en hoef me als zodanig niet te schamen.

 

*adviesrapporten van de reclassering worden geschreven ten behoeve van de zitting van een verdachte. Een plan van aanpak wordt gepresenteerd al dan niet met een strafadvies.