Waarom gaat een mens naar de kerk? In mijn geval om een blogje te schrijven. Maar zult u misschien denken, waarom dan niet naar een tentoonstelling, of schrijven over het leven van je tante Truus of over de politiek in het algemeen. Dat doe ik ook wel, misschien met uitzondering van het leven van tante Truus, maar de kerk heeft mijn belangstelling vanwege mijn mild liberale katholieke opvoeding in combinatie met belangstelling voor de rol van het geloof in de hedendaagse maatschappij en natuurlijk het schrijven an sich is een belangrijke motivator.

Waarom andere mensen gaan? Ik kan er vele redenen voor bedenken, zowel positieve als negatieve.  Maar ik denk dat voor de meesten, op zijn of haar manier, de kerkdienst een meditatief momentje is. Een punt van bezinning, al dan niet in gesprek en/of contact met God, uitgaande van het katholieke geloof. Na voor de derde keer een kerk bezocht te hebben, ga ik nu al genieten van het meditatieve karakter van de serie ‘Wandelen rond de hoogmis’ en dan niet alleen in de kerk, maar ook de weg ernaar toe.

In dit geval is de dienst in de kerk waar ik jarenlang parochiaan was en waarvan ik niet eens zeker weet of uitschrijving uit de gemeente Raalte ook betekent dat ik bij de Pauluskerk ben uitgeschreven.

Pauluskerk vanaf de straat waar mijn ouderlijk huis staat

De kerkgang

De weg naar Raalte kan ik uiteraard dromen want het is nog steeds de plaats waar mijn ouderlijke huis staat, inclusief het toebehoren, een gezonde vader en moeder. Zij wonen op zo’n 200 meter van de kerk. Op de vroege zondagochtend is met een beperkte overschrijding van de maximumsnelheid de afstand in 40 minuten te overbruggen. Uiteraard met de radio op het eerste net. Om acht uur begon het programma ‘Vroege Vogels’ hetgeen iedereen kent, maar volgens mij slechts een beperkte groep ook daadwerkelijk beluistert. Geheel ten onrechte kan ik u nu zeggen, want in de auto (mijn eigen oude Volvo 850) met de radio aan, is het programma ‘Vroege Vogels’ al een meditatief moment op zich. Het programma, dat muzikaal ondersteund wordt door licht klassieke muziek, waarbij vooral de klavecimbels opvallen, brengt je in de wereld van de natuur, terwijl de grote boze buitenwereld mijlenver weg lijkt. De lente is in aantocht, dus uiteraard gepaste aandacht voor allerlei lentekriebels. Een rapportage over de Europese bizon (wisents) gaat over twee jonge stiertjes die overgeplaatst worden naar een andere kudde om inteelt te voorkomen. Het gaat verder over de vogeltrek, waarbij op kundige wijze melding wordt gemaakt over succesvogels en pechvogels. De ene vogelsoort doet het namelijk beter met de veranderende klimaatomstandigheden dan andere soorten. Ook de balszang van de vink komt ter sprake, de zogenaamde vinkenslag. Ik wist niet dat dit zo heette, maar goed, de winter zorgt ervoor dat het mannetje de typerende lokroep een beetje verleerd is. De lente zorgt ervoor dat die kunde weer bijgeschaafd wordt en zo niet, dan geen vrouwtje volgens mij.

Voor ik de auto uitstap gaat het over ‘Earth hour’ waarbij mondiaal stil wordt gestaan bij de zorg voor de Aarde. Een uur lang worden eind maart de lampen, ook van belangrijke gebouwen, uitgedaan.  Deze wereldse boodschap gaat geruisloos over in de soortelijke kerkelijke boodschap van het rentmeesterschap.

Vandaag dus in de Pauluskerk te Raalte.

 

De Pauluskerk in Raalte

Er kan ongetwijfeld veel gezegd worden over de bouw van de Pauluskerk, maar ik laat het bij de stichting ervan in de jaren zestig. Toentertijd was het een zeer modern gebouw en in feite is dat nog steeds het geval. Het is de kerk waar ik mijn Eerste Heilige Communie heb gedaan en ook het Vormsel heb ondergaan. De kerk waar ik twee jaar misdienaar was, parochieblaadjes wegbracht en zelfs omwille van de liefde, zitting nam in het kerkkoor, hoewel mijn zangkwaliteiten nooit als zodanig opgevallen zijn. Nu nog steeds niet. Het is ook de kerk die vanaf het tuinpad van mijn ouders meteen te zien was en iedere ochtend om kwart voor acht van zich liet horen als aankondiging van de mis om acht uur. Om klokslag half negen was de dienst klaar en konden de misdienaars op tijd naar school. Na mijn twaalfde ben ik er met uitzonderingen zoals kerst of een begrafenis, niet meer geweest.

Volgens mij zijn mijn ouders ook zelden meer in die kerk geweest, zeker mijn vader niet na de clash met de pastoor na mijn eerste communie in 1974. (zie ook onderschrift foto) Lange tijd is hij met hoogtijdagen naar de abdijkerk Sion geweest, met ons af en toe in zijn kielzog.

Mei 1974, het ultimieme doel is bereikt, de eerste heilige communie een feit voor Sprakeloos (vierde kind van links, zittend op de onderste rij). De festiviteiten kunnen beginnen en de cadeau’s uitgepakt. Die ochtend heeft zich buiten mijn belevingswereld nog een klein drama voorgedaan. De ouderparticipatie is door mijnheer pastoor ingetrokken. Toen vader Sprakeloos bij de evaluatie verhaal wilde halen, was hoon zijn deel, ook van vele andere ouders. De autoriteit van het kerkelijk gezag was toen nog onfeilbaar, dus niet aan kritiek onderhevig.

 

 

Vier jaar later, het Vormsel. Sprakeloos is het derde jongetje van rechts. De twee heren naast hem waren ‘concurrenten. Alle drie wilden we vereeuwigd worden bij het meisje met de blonde haren en het witte ‘holly hobby’ jurkje aan. Ze stond precies achter ons, totdat de compositie op gezag van het hoofd van de school veranderd werd. Er moest nog een laatkomer tussen. De concurrentie om de aandacht van haar te krijgen heeft overigens goede vriendschap toen nooit in de weg gestaan. 

De viering

 Ik was deze keer ruim op tijd. Voor mijn gevoel was de kerk kleiner dan ik in gedachten had en uiteraard ook minder vol dan op de zondagen in vroeger tijden. Ik schat een man of tachtig, hoofdzakelijk vijftigplussers. Bekenden zag ik in de ouders van een vroegere schoolvriend. Ze zagen of herkenden mij niet. De kerk is weliswaar een ontmoetingsplaats, maar het ging mij te ver om even uit mijn bank te lopen en de mensen de hand te schudden. Het had waarschijnlijk best gekund, want in de tien minuten die restte tot aan het begin van de dienst, leek het op een rustige reünie waarbij men elkaar nog even het laatste nieuws doorgaf. Gezien de hoeveelheid mensen zorgde dat voor een gezellig geroezemoes.

Op de site van de Pauluskerk schrijft pastor Astrid van Engeland over ‘Verborgen Geloof’, waarbij ze aangeeft dat geloven niet alleen met kerkgang heeft te maken en dat  niet gaan zeker niet slechter hoeft te zijn. Tijdens de catecheselessen van Mijnheer Pastoor op de Paulusschool, begreep ik dat hij daar beslist heel anders over dacht.

Om negen uur begon de dienst met pastor Astrid van Engeland en nog een mevrouw. Zij werden gevolgd door een misdienaar en een misdienette. Een luxe in deze tijd. Ik bekeek mijn oude beroepsgroep met belangstelling en moet constateren dat de aanwezigheid van deze jongelingen een levendige choreografie met zich meebracht die er voor zorgde dat er ook wat te kijken was voor de minder meditatief ingestelde kerkganger.

Een van de pastors ging in op de vertelling van De Verloren Zoon. Zij legde de kerkgangers uit dat dit verhaal gezien moest worden als een parabel waarbij je je altijd een voorstelling moet maken welke rol jij speelt in het geheel. De jongste zoon, die na het hoeren en snoeren, terugkomt bij zijn vader. De hartelijk ontvangende vader, die zonder nadenken zijn vreugde over de terugkeer prefereert boven een arsenaal aan verwijten of de oudste zoon die is gebleven voor de zekerheid en de verwachting alles te krijgen van de vader. Zij stelt de vraag of in de kerkzittende katholiek per definitie een beter katholiek is dan de zogenaamde ongelovige. Wie mag of moet daar over oordelen, vraagt zij zich af. Daarmee is het verband gelegd tussen de Bijbeltekst en het verhaal op de site van de kerk.

Boven het altaar hing een schilderij. Ik vond het niet mooi, maar het bleek een wisselende tentoonstelling te zijn, dat wil zeggen iedere week wordt er stil gestaan bij bepaalde details van het schilderij. Het blijkt om een Hongerdoek te gaan. Ik kende het begrip niet, maar gedurende de vastentijd zal stil worden gestaan bij de klimaatveranderingen en de gevolgen voor met name de allerarmsten in Afrikaanse landen. De parochie in Raalte richt zich op boerengezinnen in het Afrikaanse Malawi.

De uitleg van vandaag ging over de mensen aan de tafel. De tafel staat symbool voor de Aarde. De mensen komen uit alle windstreken en zullen samen moeten delen. Opvallend is de vogel in de hand van derde persoon, een Chinese man. Hij heeft een geluksvogel in zijn hand. En daarmee is de link al snel gelegd met het Aardse meditatieve moment op weg naar de kerk waar het ging over pech- en succesvogels, maar vooral ook over de zorg voor de Aarde.

 

Het hongerdoek

Als zeer vroege vogel op weg naar de Pauluskerk, word ik maar liefst op twee manieren gewezen op de zorg voor de wereld om ons heen. De eerste keer op een wereldlijke manier, de tweede keer via de kerkelijke weg. Qua intentie en bedoelingen is hierin voor mij geen verschil te ontdekken. Ik geloof, in beide boodschappen.

 De terugweg.

Uiteraard te voet tot aan mijn ouderlijke huis voor koffie en koek en met de belofte dat mijn ouders erg nieuwsgierig zijn naar het verslag dat zij zullen lezen op maandagochtend, neem ik afscheid. En uiteraard de verzekering dat ze het groene beoordelingsknopje boven aan de tekst zullen indrukken. Onderweg naar huis was er een documentaire over de Zusters van Liefde in Velp. De, inmiddels, dames op leeftijd vertelden over van alles en nog wat tijdens hun verblijf bij de zusters en vooral over de totale afwezigheid van iedere vorm van liefde. Er was geen sprake van seksueel misbruik, maar het heeft iets bevreemdends dat opvoeding en scholing in handen werd gelegd van groepen mensen die in veel gevallen ver weg stonden van de maatschappelijke werkelijkheid. Kinderen die niet meer hadden misdaan dan wees worden of mogelijk ongewenst zwanger worden, werden met jarenlange militaire tucht benaderd. Andere tijden zullen we maar zeggen, maar geldt dat ook voor de nieuwste feiten over misbruik.

Ook in de Pauluskerk is tijdens de dienst stilgestaan bij de seksschandalen in het land.

Overpeinzing

Hoe anders is een dienst die gedaan wordt door leken? Daarmee wil ik alle goedbedoelde pastoors en kapelaans niets te kort doen. Maar wordt de verantwoordelijkheid voor het reilen en zeilen in een kerkgemeenschap niet veel meer bij het individu en de gemeenschap zelf gelegd. Is een wereldse kijk niet de voorwaarde om over het zielenheil te kunnen waken. Is de kans op uitwassen niet minder door die gezamenlijke verantwoordelijkheid?

 

PS. Voor de goede orde, als misdienaar, koorknaap of gewoon kerkganger heb ik nimmer slechte ervaringen gehad met welke kerkelijke dienaar of gezag dan ook. Hoewel ik toen al ‘theologische’ geschillen ontwaarde met bijvoorbeeld de pastoor, heeft dit voor mij nimmer geleid tot enige vorm van onheuse bejegening.

Andere wandelingen:

Hoe het begon; H. Remigius, Duiven; Andreasparochie, Groessen; Pauluskerk, Raalte; Abdij Sion, Diepenveen; Werenfriduskerk, Westervoort ; St. Antonius Abt Parochie, Loo; St. Stevenskerk, Nijmegen ;  Martinuskerk, Twello ; St. Mary -Star of the Sea Church, Hasting (GB); Ned. Herv. Kerk, Achlum; Kölnerdomkirche, Keulen; Stephanuskerk, Borne ; Vrij Katholieke Kerk ChristusPantocrator, Raalte, Stephanuskerk, Heel