Begrip van de dag(169) Rite de passage

 

20160521_134903

 

RITE DE PASSAGE

Markeringspunten of piketpaaltjes, zo heet dat in managersjargon. Dat is zoiets als vergezichten via doelen en tussenmomenten naar je toe trekken, met de idee-fixe dat je er dan grip op krijgt. Tonen dat je grip krijgt op de situatie is het begin om zelf te geloven dat je anderen kunt sturen of aansturen zoals dat in de managersbijbel heet. Naast individuele benadering van belonen, straffen en overtuigen zijn er ook heel opzichtige rituelen die de groep moet overtuigen of warm stomen voor allerlei organisatorische vooruitgang. In mijn optiek is het sturingsvermogen in normale organisatie zonder nadrukkelijk druk via dictatuur of stenguns zeer beperkt. De meeste organisatie modderen maar wat aan. Eigenlijk go with the flow, maar dat is te soft. Bovendien waarvoor zijn er dan nog managers nodig?

Een van de geijkte middelen, maar zo triest en doorzichtig, is de meepraatsessie, waarbij mensen hun denkbeelden mogen geven, meningen mogen ventileren en even geloven dat ze invloed hebben. Net zoals managers, heeft ook de werkvloer op de flow normaliter geen enkele invloed. De meepraatsessie is een soort van rite de passage, om iedereen mee te krijgen naar de volgende fase. Dit begrip las ik laatst in een uiterst interessant boek van Braun&Kramer, De Corporate Tribe. De term is ontleent aan de culturele antropologie. Rite de passages zijn vaak duidelijk bij filmpjes uit ‘donker Afrika’, maar in onze samenleving hebben we ze ook. Te denken valt aan ontgroening bij studentenvereniging, maar ook in de leeftijdsfases wordt bij bepaalde situaties stil gestaan. Geboorte, huwelijk of begrafenissen zijn van die voorbeelden, waarbij een feestje of bijeenkomst met rituelen vereist is. Ik ben daar niet zo van, de volgende dag is gewoon weer hetzelfde en bewegen we ons met de flow mee.

Ik verzet me altijd een beetje tegen die rite de passages. Er zijn mensen die me daarom een partypoeper noemen of het met me oneens zijn. Dat moet dan maar. Toch twijfel ik wel eens of die starheid om maatschappelijke markeringspunten of piketpaaltjes te ontkennen wel slim is. De meeste mensen vinden rituelen toch wel belangrijk. Ik denk dan, je weet nog steeds niet waar het daarna naar toe gaat. Uiteindelijk natuurlijk naar je laatste ademstoot en verder moet ieder het maar voor zich zelf bedenken. Ik ga maar eens een week op zoek naar de mosterd in mijn eentje op de Drentse hei, de flow even ontkennend, kijken of ik de rest van mijn leven gewoon verder wil zonder piketpaaltjes.

 

Een ontbrakkend 2014 toegewenst

Een maagdelijk jaar ligt voor ons, maar als ik de tijdlijn op mijn twitteraccount moet geloven is het woord voor 2014 al bekend. Het woord brak komt veelvuldig voor, hoogstwaarschijnlijk passend bij de gemoedstoestand van velen. Ook ik ben brak, maar ben vooral aan het nadenken wat een raar woord dat is. Bij het begrip brak denk ik in eerste instantie aan het opdiepen van mijn aardrijkskundige kennis, namelijk die watergebieden waar zoet en zout water bij elkaar in komen. Het brakke water is minder gezouten dat ‘normaal’ zeewater. Veelal hoort er een aparte biotoop bij. Dus terugvertalend naar de toestand van velen in ‘the morning after the night before’, het begin van een veelbelovend jaar. ‘Ik voel me zo’n beetje half-om-half, vlees noch vis.’ Ik denk dat de meesten zich gewoon kloten voelen, maar dat niet als zodanig benoemen. Ze doen het af met het halfhartige BRAK, een spookbeeld dat ieder jaar weer opdoemt.

Ook ik sluit me maar aan bij de feestende meute, ik voel me brak. Ongetwijfeld heb ik meer biertjes gedronken dan goed voor me zou zijn, maar om daar mijn gemoedstoestand aan toe te schrijven gaat wat ver. Uit eerdere ervaringen weet ik dat er op 1 januari een goede graadmeter is of je een kater hebt. Je gaat traditiegetrouw voor het Nieuwjaarsconcert zitten met een bak koffie en als het getetter blijvend te hard is, dan heb je een kater. Snel luister ik heel even naar de Weense klanken, maar er gebeurt niets hinderlijks, dus geen kater. Maar wel brak. Wat is dat dan? Ik denk een combinatie van te veel gegeten, slecht gegeten, je reet op te veel sofa’s en banken gezeteld, een agenda die je ondanks de vrije dagen maar voor een deel kunt bepalen met alle gevolgen van dien en vooral de maagdelijkheid van het nieuwe jaar. Een jaar met nieuwe voornemens. Ik weet het niet. Ik zag vandaag een geweldig lijstje langskomen.

Ik denk dat ik me hier maar aan vast ga houden.

                                                                                                                                                                Jaloers ben ik op die jongens en meisje van Jan de Witt die het oude jaar er met een frisse duik afspoelen, het maakt niet uit of dat water zoet, zout of brak is, als het maar heel koud is. Nu heb ik de onhebbelijke eigenschap dat ik op onvrijwillige basis niet in water duik dat kouder is dan twintig graden. Ik zal dus nimmer een te gek Unox-mutsje verwerven door met de sadomasochistische gekte mee te doen. Mijn nieuwjaarsduik beperkt zich tot een hand door de achterdeur om te constateren dat het begint te regenen. Koud en onbehagelijk dus.

2014-01-01 20.06.17

Nu weet ik zeker dat ook ik in 2014 zal duiken, gewoon de ene voet voor de andere. Soms zal er tegenstroom zijn, op andere momenten zit het tij mee. Je weet dat er aftakkingen zijn in de ‘mainstream’ die leiden naar het onbekende. Spannend, maar onbekend. Dat onbekende kan doodlopend zijn met als gevolg een poel van stilstaand water. Voor hetzelfde geld lijdt het naar een onverwachte waterval die je al dan niet gewild meesleurt. Maar altijd komt dat water weer op één en dezelfde plek uit, het einde van 2014. Go with the flow is een razendpopulaire uitdrukking, die de nietigheid van een enkel individu vooral wil benadrukken. We zullen wel zien hoe we 2014 doorkomen, het doel is in ieder geval het halen van de eindstreep in voor- en tegenslag. En op 1 januari 2015? Dan zijn we weer brak? Misschien is dat wel het streven, het ‘ontbrakken’.

Dus iedereen een ontbrakkend 2014 toegewenst. Ik ga in ieder geval mijn best doen.

Je mindset resetten, gadverdamme!!!

 

Heeft u de uitdrukking, ‘je mindset resetten’ wel eens goed geproefd? Ik wel, buiten het anglicistische gehalte, smaakt het zinnetje mij niet lekker. Ik heb het dan over de betekenis en het achterliggende gedachtegoed. ‘Je mindset resetten’ heeft iets onnatuurlijks, het ontkrachten van je eigenheid. Ik ben altijd op mijn hoede bij mensen die vinden dat ik of anderen ‘hun mindset moet resetten’. Het heeft iets ongemeen dictatoriaals. Je wordt door de gebruiker van deze opmerking uitgenodigd, of gedwongen je grijzen cellen door elkaar te husselen. ‘Je mindset resetten’ gadverdamme.

 

 

Voor ik doorga met het uiten van mijn ongenoegen, neem ik u even mee naar een andere populaire hedendaagse uitdrukking, ook een anglicisme, namelijk ‘Go with the flow’. In eerste aanleg stuiter ik nog niet van deze uitdrukking. Door het hoge ‘zen-gehalte’ heeft deze wijsheid wel iets sympathieks. Een mens is nu eenmaal nietig in het grote kosmische geheel. Het is dan ook erg onverstandig de pretentie te hebben, dat jij de mensheid kan veranderen. In zulke gevallen is het ‘resetten van je mindset’ of omdenken zo u wilt, mogelijk noodzakelijk. In de volksmond spreken we dan eerder over ernstig mentaal gebrekkigen waarvoor we broeders in witte jassen hebben uitgevonden. Ik ga in mijn anti-begoog over ‘je mindset resetten’ uit van het overgrote gezonde deel van de mensheid. (Ik ben op dit moment in een optimistische bui, dus ik vind gemakshalve dat de meerderheid van de mensen min of meer mentaal in orde is.) Voor deze groep, die gewoon met de flow meegaat, is ‘je mindset resetten’ een fnuikende uitdrukking.

 

 

In tal van situaties worden weldenkende mensen in eerste instantie vriendelijk verzocht hun mindset te resetten, bijvoorbeeld in een (vriendschaps)relaties. Bij discussie of onmin kun je de ander een eigenwijze drol vinden die jou willens en wetens niet begrijpt. Hij denkt verkeerd en moet meegaan in jou denkstramien. Als de ander zijn mindset reset, zal alles goed komen. Indirect impliceer je dat de ander niet goed wijs is, of op zijn minst een onvergeeflijke kronkel heeft. Eén op één is de uitnodiging om je mindset te resetten nog niet zo gevaarlijk, soms zelfs vermakelijk. In een grotere context, bij bedrijven of de maatschappij als geheel, is het niet meer zo vermakelijk.

 

Bij reorganisaties of anderszins rare strapatzen van bobo’s in bedrijven, wordt vaak gebruik gemaakt van de wens, of zelfs noodzaak dat de mindset van werknemers gereset moet worden. Vooral bij processen waarbij er andere belangen spelen dan de corebusiness en het gezond boerenverstand van de werkvloer systematisch genegeerd wordt. Heden ten dage gebeurd dat nog wel eens in de publieke sector. De kennis en kunde van professionals wordt genegeerd en als die, de arts, politieman of leerkracht met vakkennis en/of gezond boerenverstand ageert tegen de voorstellen, worden ze bestempeld als inflexibel, star en conservatief. Hun ‘state of mind’ deugd niet en moet worden gereset. Een leger van coaches en human resource medewerkers vinden inmiddels hun emplooi bij het resetten van de ‘onwilligen’. Het gezonde verstand moet uitgedoofd worden en de zogenaamde vrijwillige medewerking van werknemers wordt geëntameerd, mits zij hun mindset resetten ten favoure van het veranderingsproces. Een onzichtbare marionettenspeler moet alle touwtjes in handen hebben en daarmee vooral geen tegenstribbelende actoren. Omdat tegenwoordig in de complexiteit vaak niet meer duidelijk is wie en waar het veranderingsproces begint, ontstaat er een gelatenheid waarbij de individuele onmacht wordt goedgepraat door de verstikkende woorden ‘ik alleen, kan het proces ook niet keren, zo is het nu eenmaal tegenwoordig.’ Om het inleveren van je eigenheid nog enig cachet te geven wordt de uitdrukking ‘go with the flow’ nog wel eens misbruikt. In combinatie met ‘je mindset resetten’ is ‘go with the flow’ een heel misselijkmakende uitdrukking.

 

 

Je mindset resetten is een beledigende uitdrukking die verklaard dat je niet goed wijs bent. Daarentegen als je in staat bent je mindset te resetten oogst je waardering voor je dociele meegaandheid. Omdat jij, alleen jij, de regie moet en mag hebben over het resetten van je mindset, al dan niet met behulp van door jou gekozen derden, is het veelvuldig gebruik door anderen je mindset te resetten misplaatst, misschien wel misdadig. Daarom stel ik voor de uitdrukking niet meer te gebruiken. Je mindset resetten, driewerf gadverdamme.