Wat maakt een mens een icoon? Is dat de mate van heldhaftigheid? Is dat een godvrezende instelling? Is dat een verontwaardiging die zo groot is dat je door muren wilt gaan? Is dat stom geluk of zijn het de omstandigheden? Ik denk dat alle factoren in meer of mindere mate een rol spelen. Dat Nelson Mandela een icoon is voor veel Zuid-Afrikanen en wereldwijd een lichtend voorbeeld, staat buiten kijf. In de jaren tachtig was het voor velen het boegbeeld voor protesten tegen de Apartheid, tegen Shell en voor de bevrijding van de onderdrukten in Zuid-Afrika. Hij had een symboolfunctie voor vele anderen op de hele wereld. Wie kent het nummer niet van The Specials ‘Free Nelson Mandela’, dwingende Afrikaanse ritmes met een even dwingende boodschap die in 1990 bewaarheid zou worden. Kortom, met veel ingrediënten voor hooggespannen verwachtingen ging het hele gezin Sprakeloos naar het filmhuis in Zevenaar.
Een gezinsuitje werd lekker gekoppeld aan de nodige cultureel-historische onderbouwing van onze opvoeding, maar er is weinig druk nodig, want interesse in politiek en geschiedenis is ruim vertegenwoordigd bij een ieder. Wat me wel verbaasd is de vergangelijkheid van historisch besef in deze. Zaken als de val van de muur en de in vrijheidstelling van Nelson Mandela zijn automatismen voor een veertiger, maar voor tieners roept dit veel vragen op. Zo is de landing op de maan of de Cuba-crisis voor mij niet meer dan het naar bovenbrengen van belangrijke historische feiten.
Het filmhuis in Zevenaar hebben we een half jaar geleden ontdekt en het is een prima alternatief voor de grote bioscopen. Geen popcorn, geen lange reclames en het kijk- en zitcomfort is ruim voldoende. Normaliter bestaat het publiek uit vijftigers en zestigers, dus we kunnen spreken van een rustig publiek. Gisteren was dat iets anders, dat wil zeggen dat enkelen meenden luid commentaar te moeten geven of de onderlinge betaling van de consumpties hoogst ingewikkeld moesten maken. Ook het passeren in de nauwe gangen en bij de WC-s verliep minder soepel dan normaal. Een kniesoor die er op let natuurlijk, maar het viel gewoon op.
Meer filminformatie en de trailer
De film, die 146 minuten duurde, was van dusdanige amusementswaarde dat ik eigenlijk helemaal niets meer waarnam van het publiek. Maar de vraag is, maakte de film de hooggespannen verwachtingen waar? Op sommige momenten zeker, maar op andere momenten toch iets minder. Ik genoot vooral van het begin, toen de opstandigheid van de zwarte bevolking nog zeer latent aanwezig was en Nelson Mandela opereerde als advocaat. Bovendien genoot ik op meerdere momenten van de prachtige plaatjes van de Afrikaanse landschappen. Ook de muziek is natuurlijk indrukwekkend. En voor iemand met, in ieder geval in theorie, warme gevoelens voor strijd voor emancipatie, noem het socialisme, bracht de film af en toe wel een adrinalinestoot. Ook de vertolker van Nelson Mandela, de acteur Idris Elba zette de hoofdpersoon mooi neer. Ik vond naarmate de leeftijd vorderde de geloofwaardigheid toenemen, ondanks dat het filmtechnisch nog niet mogelijk is het frêle voorkomen van de echte Nelson in deze acteur te zetten. En toch miste ik iets en het is moeilijk te benoemen wat dat is.
Over de hele linie vond ik de film misschien te fragmentarisch. Misschien was het de bedoeling om in chronologische volgorde de gebeurtenissen in Zuid-Afrika weer te geven en de rol die Nelson Mandela daarin heeft gespeeld. Dat is gelukt, zonder meer, maar als film kreeg het wat mij betreft geen soepel geheel. Het is bijvoorbeeld logisch dat de relatie tussen Winny Mandela (gespeeld door Naomie Harris) en de op Robbeneiland gevangen genomen Nelson kapot gaat. Het wordt zichtbaar gemaakt in de film, maar dat is dan ook alles. Hoe wordt Nelson de leiderfiguur in het ANC en hoe verhoudt hij zich tot de andere leden. In mijn optiek wordt de dynamiek niet in beeld gebracht. De ruimte die de periode tot aan de gevangenneming in beslag nam stond wat mij betreft niet in verhouding met de daadwerkelijke tijd in detentie. En met name het laatste deel van de detentie neemt het meeste tijd in beslag. Historisch gezien is dat ook logisch, maar voor mijn gevoel onbevredigend. Aan de andere kant is 146 minuten al heel behoorlijk qua tijd, dus als alles in beeld gebracht moet worden volgens mijn standaard, dan is een dubbele lengte noodzakelijk. Misschien dat het onderwerp zich meer leent voor een hoog kwalitatieve serie, of de film moet een thema als rode draad krijgen. Ik bedoel dan een ander thema dan het uitbeelden van het leven van Nelson Mandela. Ik heb zo maar het vermoeden dat de komende jaren meer films en/of documentaires gemaakt zullen worden die een completer en in ieder geval een minder fragmentarisch beeld zullen geven.
Al met al geen slecht film, zelfs een aanrader, maar met moeite geef ik meer dan een 7.5.
sprakeloos verhalen 